Trudno wyobrazić sobie współczesny świat bez samochodów. Pojazd ten był jednym z największych wynalazków ludzkości w XIX wieku, rewolucjonizując świat.
Na początku XX wieku w Europie zaczęły pojawiać się pierwsze samochody, które szybko zyskały popularność. Bardzo szybko transport ten zaczął kursować po ulicach Krakowa, informuje portal krakow–future.eu.
Początek działalności Klubu Automobilistów
Pojawienie się i rozwój motoryzacji w mieście oznaczało powstanie odrębnej społeczności ludzi, którzy upodobali sobie ten rodzaj transportu i dali początek sportom motorowym. Towarzystwo to rozwijało się prężnie, a jego działalność objęła niemal całą Małopolskę, w tym Kraków. Był to Galicyjski Klub Automobilowy, założony we Lwowie 25 marca 1908 roku.
Jednym z pierwszych działań klubu była organizacja I Rajdu Karpackiego, który odbył się w sierpniu tego samego roku. Rajd obejmował dość długą trasę – zaczynał się we Lwowie, przejeżdżał przez Przemyśl i Zakopane, kilka innych miast, a kończył się w Krakowie.
Wieść o pierwszym przejeździe ze Lwowa do Krakowa szybko się rozeszła. Dosłownie huczała o niej niemal cała ówczesna polska prasa – oczywiście była to prawdopodobnie pierwsza w kraju impreza masowa z udziałem pojazdów mechanicznych. Do rozgłosu przyczynił się również fakt, że w wyścigu wzięli udział przedstawiciele ówczesnej szlachty. Ogólnie rzecz biorąc, tylko szanowani ludzie – ci z pieniędzmi i pewnym statusem społecznym – mogli dołączyć do organizacji.
Wydarzenie to było więc przełomowe nie tylko w historii motoryzacji, ale także dla całego kraju. Otworzyło nowe możliwości dla branży turystycznej i pozwoliło nam ocenić stan dróg. Ponadto tak długa podróż przyniosła doświadczenie początkującym kierowcom i pokazała wszystkie zalety i wady nowego środka transportu.
Badacze historii społeczeństwa twierdzą, że Pierwsza Kampania Karpacka była katalizatorem kilku ważnych wydarzeń. Po pierwsze, ogłoszono pierwszy praktyczny kurs dla kierowców w kraju. Po drugie, w Krakowie otwarto pierwszy warsztat samochodowy, bo jak się okazało, nowe pojazdy wymagają stałej opieki i troski. Mieścił się on przy ulicy Smoleńskiej i składał się z magazynów, garaży, kuźni itp.
Nowy status i nowa strona w historii firmy
W kwietniu 1914 roku Galicyjski Klub Automobilowy miał przejść zmiany. Od tej pory był to Automobilklub Galicyjski podlegający Regionalnemu Towarzystwu Turystycznemu. W tym samym czasie zatwierdzono nowy statut i powołano nowego prezesa.
Zmiany w życiu klubu zaznaczyły się wraz z otwarciem nowego sezonu samochodowego. Rozpoczął się on przełomowym wydarzeniem, które zyskało duży rozgłos – Pierwszym Rajdem Samochodowym Automobilklubu Krakowskiego. Była to trzydniowa wyprawa przez górzyste rejony kraju, obejmująca Kraków, Zakopane i Szczawnicę.
Pierwsza wojna światowa przerwała wszystkie plany firmy. Firma musiała zaprzestać działalności, nie produkowano wówczas nowych samochodów, a kraj stanął w obliczu poważnych problemów gospodarczych, które uniemożliwiły dalszą pracę. Klub popadł w zapomnienie na kilka lat.
Jego działalność została wznowiona dopiero po zakończeniu wojny, ale nie od razu – dopiero w 1926 roku. Był to zupełnie nowy rozdział w historii stowarzyszenia, gdyż dotychczasowa działalność musiała zostać całkowicie zrewidowana. Tym razem klubowi przypisano znacznie ważniejsze obowiązki, takie jak odbudowa dróg, instalowanie znaków drogowych, opracowywanie nowych zasad ruchu drogowego itp. Faktem jest, że po pierwszej wojnie światowej w krajach europejskich rozpoczął się prawdziwy boom samochodowy – na ulicach było coraz więcej samochodów, a zatem konieczne było opracowanie zupełnie nowego podejścia do przepisów ruchu drogowego.
Jednocześnie zmieniło się znaczenie samochodów w klubie. O ile wcześniej wyjazdy odgrywały bardziej rolę turystyczną i wycieczkową, to od tego czasu nabrały bardziej sportowego znaczenia. Wynikało to przede wszystkim z utworzenia sekcji sportowej w klubie. Był to początek sportu motorowego w Krakowie i całej Małopolsce.
II wojna światowa i działalność klubu
Wkrótce klub ponownie stanął w obliczu trudnych czasów. Wybuchła II wojna światowa, a polskie miasta zostały szybko zajęte przez niemieckich nazistów, którzy wprowadzili surową dyktaturę i ograniczenia działalności wszelkich organizacji i klubów.
Władze okupacyjne w Krakowie zajęły pomieszczenia klubu. Zagrabiono znaczną część sprzętu, bezpowrotnie zaginęły cenne archiwa dotyczące historii działalności organizacji od jej powstania do chwili obecnej, przepadły puchary zdobyte przez uczestników zawodów samochodowych i wycieczek. Członkowie klubu, cała szlachta, nagle stracili swoją rolę, część z nich zginęła, a część próbowała uciec przed okrucieństwami wojny. Towarzystwo zostało praktycznie zniszczone.
Jednak po zakończeniu wojny klub powstał z popiołów jak feniks. Stało się to niemal natychmiast po zakończeniu działań wojennych, w 1946 roku. Organizacja otrzymała jednak nową nazwę – Automobilklub Polski Oddział Kraków.
W tych trudnych pierwszych powojennych latach działalność klubu była bardzo ograniczona. Udało się go utrzymać dzięki pomocy finansowej troskliwych mecenasów. Wszystko trzeba było odbudowywać od podstaw, ale mimo trudności i problemów klub szybko się odrodził i rozpoczął nowy rozdział w swojej historii.
Odrodzenie klubu
Klub odradzał się w szybkim tempie. Przede wszystkim świadczą o tym dane z archiwum, według których liczba członków rosła z roku na rok. Podobnie jak przed wojną, były to osoby dobrze sytuowane finansowo i o określonym statusie społecznym.
W pierwszych latach powojennych w klubie powstało kilka nowych sekcji. Oprócz sekcji sportowej, która powstała jeszcze przed wojną, istniały sekcje techniczna, czytelnicza, handlowa i turystyczna. Wydzielono również sekcję medyczną. W tym samym czasie otwarto nowe oddziały klubu w innych miastach, m.in. w Zakopanem.
Lata powojenne obfitowały w szereg ważnych wydarzeń w życiu klubu. Organizatorzy i członkowie stowarzyszenia zdawali sobie sprawę, że muszą odbudować swój status i wiarygodność. Najlepszym sposobem na to było organizowanie rajdów i wyścigów. Znaczące były więc Rajd Zabytków Techniki do Zakopanego, rajdy zimowe, uliczne wyścigi samochodowe i motocyklowe itp.
Likwidacja klubu, czyli historia od nowej strony
Mimo wszelkich starań członków klubu i znaczenia sportu motorowego w życiu kraju, na początku 1950 roku Prezydium Zarządu Głównego Automobilklubu Polskiego podjęło decyzję o likwidacji organizacji. Faktycznie Automobilklub Polski przestał istnieć, podobnie jak jego krakowski oddział.
Zakończenie działalności nie oznaczało jednak, że sport motorowy nie będzie się rozwijał. W kolejnych latach odbywały się wyścigi samochodowe i motocyklowe, mistrzostwa Polski itp.
W 1957 roku reaktywowano Automobilklub Polski, a także krakowski oddział. Od tego czasu klub tylko się rozwijał i prosperował, odkrywając przed światem nowe oblicza sportów motorowych.
