Ważnym elementem historii każdego miasta jest rozwój technologii i innowacji w życiu codziennym jego mieszkańców. Jednym z takich niezwykłych osiągnięć ludzkości jest zdolność wytwarzania i wykorzystywania energii elektrycznej.
Kraków ma swoją historię rozwoju elektrowni. Elektryczność zawsze odgrywała szczególną rolę w infrastrukturze miasta. Zapraszamy do zapoznania się z tym tematem w dalszej części tego artykułu na krakow-future.
Od elektrowni do elektrociepłowni: zmiana funkcji i lokalizacji
Pierwsza elektrownia w Krakowie pojawiła się na początku XX wieku w 1905 roku. Powstała wówczas według projektu inż. Artura Schleyena, który zaproponował budowę elektrowni pomiędzy ulicami Wielopole i Blich. Ponadto inżynier zaznaczył w projekcie, aby w przyszłym zakładzie energetycznym zastosować silniki parowe.
Jednak komisja nieznacznie skorygowała projekt i na budowę zostało wybrane inne miejsce – w pobliżu Gazowni Miejskiej. Przez pewien czas elektrownia pracowała jako wspólne przedsiębiorstwo z Gazownią Miejską. Ponadto w nowej wersji projektu postanowili wybrać nie silniki parowe, ale silniki gazowe.
Dzień otwarcia pierwszej elektrowni był dla Krakowa uroczystym wydarzeniem, w którym wzięli udział ówczesny prezydent miasta Juliusz Leo, polscy politycy, urzędnicy, inżynierowie i inni. W tym dniu ksiądz poświęcił budynek i pobłogosławił go do pomyślnej pracy.
Pierwsza elektrownia składała się z kilku pomieszczeń: kotłowni, budynku administracyjnego oraz hali maszyn. Energia elektryczna produkowana przez elektrownię zasilała całą ważną infrastrukturę miasta: oświetlenie ulic i pomników, tramwaje, budynki mieszkalne i administracyjne itp. Pierwszym dyrektorem przedsiębiorstwa został Kazimierz Gayczak.
Początkowo stacja produkowała tylko energię elektryczną, jednak z czasem zwiększyła swoją moc i zaczęła wytwarzać parę technologiczną. Od lat 60-tych XX wieku przedsiębiorstwo produkowało więcej energii cieplnej niż elektrycznej, a od lat 70-tych całkowicie zaprzestało produkcji energii elektrycznej i stacja tylko podawała ciepło dla Krakowa.
Jednak ta innowacja spowodowała nowe problemy, ponieważ stacja zlokalizowana była w centrum Krakowa i tam wzrosło zanieczyszczenie powietrza. Ponadto dostawy do elektrociepłowni stwarzały utrudnienia w ruchu dla miejskiego transportu publicznego. Dlatego miejscowe władze zdecydowały się przenieść przedsiębiorstwo w inne miejsce.
Nowa stacja została otwarta w dzielnicy Łęg, położonej w XIV dzielnicy Krakowa (Czyżyny). Wcześniej miejsce to pełniło funkcję kotłowni. Zbudowano tu potężne kominy, które stały się najwyższym budynkiem w Krakowie (wysokość – 260 metrów).
W związku z tym po otwarciu nowej elektrociepłowni stara produkcja, która funkcjonowała jako pierwsza, została wstrzymana. Stało się to w 1984 roku.
Elektrownia w Krakowie jako część Krakowskiego Szlaku Techniki
Mimo, że pierwsza elektrownia w mieście została zamknięta, stała się częścią ciekawej trasy turystycznej. Mowa o Krakowskim Szlaku Techniki.
Szlak składa się z zabytków przemysłowych miasta, które odegrały ważną rolę w życiu Krakowa. Pomysł stworzenia takiej trasy powstał w 2006 roku.
W ten sposób pojawił się ciekawy kierunek podróży dla turystów. W końcu nie trzeba wtedy długo szukać ważnych miejsc na mapie miasta, ale można podążać wytyczonym już Krakowskim Szlakiem Techniki. Będzie to szczególnie interesujące dla tych, którzy chcą poznać rozwój miejscowych technologii i innowacji.
Na szlaku można zobaczyć takie obiekty jak: stacja kolejowa, strażnica pożarnicza, wiadukt kolejowy, elektrownia krakowska, zabytkowa zajezdnia tramwajowa, most Piłsudskiego, fabryka Schindlera, browar rodziny Götzów i inne obiekty.
